Polsko-ukrainska ugoda w latach 1890-1894
U schylku osicmnastcgo wicku Polacy i Ukraincy przcgrali dlugotrwalq walkq z caralcm і w poczqtku nastqpncgo, dzicwiqtnastcgo stulccia, stanqli przcd realnq pcrspcktywq calkowitcj asymilacji.
Szczcgolnic nicbczpicczna byla polityka rosyjska po klqscc powstania 1863 r., kicdy Polacy straci!i ostatnic okruchy aulonomii, przyznancj imjcszczc przcz Alcksandra 1, a mlody ruch ukrainski zostai skazany na istnicnie w ramach ustawodawstwa Ilumiqccgo najmnicjszc nawct przcjawy odrqbnosci narodowej.Poniesionc klqski zmusily polityk6w polskich do zaslanowicnia siq nad popclnionymi w przcszlosci blqdami, co doprowadzilo do gruntownego przcwartosciowania podstaw polskicgo ruchu narodowcgo. Polacy przyjqli laktyky obrony biemcj, konccntrujqc wszystkic wysiiki na wewnqtrzncj konsolidacji swcgo spolcczcnstwa, gl6wnic przcz rozwpj gospodarki, oswiaty і kultury (praca organiczna). Sztucznic hamowany w swym rozwoju ruch ukrainski r6wnicz wybral taktykq obrony biemcj, polcgajqcq jcdnak przcdc wszystkim na stworzcniu intclektualnych zasad odrqbnosci narodowej Ukraincow.
Odmiennic poloczyly siq wydarzenia na Icrcnic Galicji. Poczqwszy od Iat szcscdzicsiqtych XlX wicku, wladza w tcj czqsci monarchii austriackicj stopniowo nabicrala charaktcru polskiego. Galicja przcmicniala siq w swcgo rodzaju «РістопІ Polski”, w klorym Polacy osiqgali wspanialc sukccsy na polu pracy organicznej.
Zastanawiajqc siq nad wlasnq tozsamosciq, Rusini galicyjscy wybierali miqdzy wariantcm ukrainskim a rosyjskim. Co wiqccj, wlasnic Ukraincami czy Rosjanami probowa!a siq nazywac tylko nicliczna grupa osob, podczas gdy wiqkszosc w zasadzic ignorowala ten problem, uwazajqc siy przcdc wszystkim za «Rusinow», podziclonych na dwic partic: «ukrainofdskq» і «moskalollIskq» (to ostatnic dotyczylo oczywiscie prawie wylqcznic srodowiska intcligcncji). Przcz dlugi czas przewazal prqd moskalofilski, lqczqcy siq z rcguly z idcq «galickoruskicgo tcrtium», czyli pcwncgo rodzaju odrqbnosci narodowej Rusin6w galicyjskich, tak Rosjan,jak i Ukraincow. Z innej zas strony, w latach osicmdzicsiqtych XIX wicku, stosunki w Galicji uwaznic slcdzq Ukraincy naddnicprzanscy, kt6rzy pragnq stworzyc tutaj rodzaj «Picmontu Ukramskicgo».
Nicporozumicnia miqdzy ukrainofilami i moskaIofilami w Galicji zbiegly siq w czasic z aktualizacjq kwcstii ugody polsko tikraii'iskicj. Idca ugody zawszc miala swych zwolcnnikow, uwazajqcych, zc stabszc nacjc, jak Ukraincy i Polacy, powinny przynajmnicj sprobowac siq potqczyc w cclu skutccznicjszcj obrony przcd potqznq Rosjq. Poza tym, idci porozumicnia sprzyja!y takzc wplywy obozu moskalofilskicgo, jako zc tak politykow polskich, jak i narodowcow galicyjskich zupclnic nic cicszy!a perspcktywa starcia z micjscowymi «Rosjanami», szczcgolnic w razic wybuchu cwcntualncgo konfliktu militamcgo pomiqdzy Austro-Wqgrami a Rosjq.
U schylku Iat osicmdzicsiqtych XIX wicku ugodq polsko-ukrainskq byly zaintcrcsowanc cztcry strony: 1) dyplomacja austro-nicmiccka, ktora - dzialajqc z inspiracji kanclcrza Rzcszy O.Bismarcka - dostrzcga w Ukraincach potcncjalncgo sojusznika w przyszlym konflikcic z Rosjq; 2) polski oboz polityczny, traktujqcy ukrainski ruch narodowy jako silQ zdolnq skutccznic przcciwdzialac agrcsy\vnosci rosyjskicj zarowno w politycc zewnqtrzncj, jak i wcwnqtrzncj; 3) Ukraincy naddnicprzanscy, dqzqc do przcksztalccnia Galicji w «Ukrainski Picmont», za waznc uwazali porozumicnic z Polakami, jako zc lcpicj bylo zapcwnic sobic ich poparcic, anizr>t .-^r' ς|ς na opor; 4) narodowcy galicyjscy, spodzicwajqcy siq konccsji w dzicdzinic poHtyki, kultury i oswiaty oraz chcqcy za pomocq politykow polskich uwolnic GalicjQ od wptywow moskalofilskich.
DccyzjQ о nawiqzaniu kontaktow z patriotami polskimi podjQta kijowska